Mae cyfarfod â phobl, siarad â phobl, a gwrando ar eu pryderon, yn bwysig i helpu'r Bwrdd Iechyd i ddeall yr heriau o ran gwasanaethau iechyd lleol sy'n wynebu cymunedau Gwent. Fy rôl i, fel Swyddog Ymgysylltu, yw gwneud yn siŵr bod gan drigolion Gwent bwynt cyswllt uniongyrchol â'r Bwrdd Iechyd er mwyn iddynt allu rhannu eu hadborth a'u barn, yn ogystal â dylanwadu ar lunio gwasanaethau’r dyfodol.
Fore dydd Mercher, 7 Awst, fe fûm i yn Waitrose, Y Fenni fel rhan o'n Rhaglen Ymgysylltu Cymunedol. Gosodwyd y stondin y tu allan i'r siop a chefais gyfle i siarad ag 11 o siopwyr am wasanaethau gofal iechyd Sir Fynwy. Roedd pynciau ein sgwrs yn amrywio'n eang - adborth ynglŷn â Gofal Sylfaenol, deall y gwahaniaeth rhwng ein Hadran Achosion Brys a'r Unedau Mân Anafiadau, a chyfeirio pobl at y Cynllun Mân Anhwylderau. Un o'r prif bethau roeddem ni'n canolbwyntio arno oedd Strategaeth 10 Mlynedd y Bwrdd Iechyd. Roeddem ni’n gofyn dau gwestiwn allweddol: “Beth sy'n bwysig er mwyn i chi deimlo'n iach?” a “Beth fyddai’n ei gwneud hi’n haws i chi deimlo’n iach?” Ymhlith yr atebion a gafwyd roedd: pwysigrwydd mynediad at apwyntiadau meddyg teulu, deiet ac ymarfer corff, mynediad haws at gymorth iechyd menywod a mynediad gwell at apwyntiadau deintyddol.
Rwy’n ymfalchïo’n fawr yn fy rôl, yn enwedig pan fyddaf i'n gallu helpu trigolion drwy ymgysylltu â’r gymuned. Yn y sesiwn hon, daeth menyw atom a dywedodd ei bod yn meddwl bod y “GIG yn wastraff amser llwyr”. Roedd hi’n teimlo nad oedd ei meddyg teulu yn ei helpu. Eglurodd ei bod yn gynharach yr wythnos honno, wedi bod yn Ysbyty Brenhinol Gwent er mwyn gosod pesari ar gyfer prolaps. Ers hynny roedd wedi symud, ac roedd y fenyw’n bryderus iawn gan ei bod yn mynd ar ei gwyliau'r penwythnos hwnnw.
Mae ymgysylltu â'r gymuned yn rhoi cyfle i ni newid canfyddiadau. Yn ystod y sesiwn, deuthum o hyd i fanylion ysgrifennydd y meddyg ymgynghorol a chynghorais y fenyw i’w ffonio ar unwaith i ofyn am gyngor. Roedd hi’n ddiolchgar dros ben a chafodd apwyntiad y prynhawn hwnnw yn yr uned Gofal Dydd i Fenywod yn Ysbyty Nevill Hall. Dywedodd, “Rydych chi wedi fy helpu yn fwy na fy meddyg teulu, ac ni allaf ddiolch digon i chi.” Roeddwn wrth fy modd fy mod i wedi gallu helpu'r fenyw hon. Dyma rydw i'n ei garu am fy swydd.
Am ragor o fanylion am ein Rhaglen Ymgysylltu Cymunedol ac i weld lle byddwn ni nesaf, ewch i: Ymgysylltu Cymunedol - Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan (gig.cymru)
Drannoeth, 8 Awst, arweiniais gyfarfod Microsoft Teams gyda Hyrwyddwyr Cymunedol Nye. Mae'r grŵp hwn yn cynnwys gweithwyr proffesiynol a thrigolion o Went sy'n angerddol am ein helpu i ledaenu negeseuon iechyd pwysig ledled y gymuned. Roedd 10 o’n Hyrwyddwyr yn y cyfarfod, ac roedd yn sesiwn gyffrous wrth i ni lansio’r ail-frandio ar gyfer y rhaglen. Derbyniodd pob Hyrwyddwr logo newydd, llofnod e-bost, a phoster recriwtio i'n helpu i gyrraedd mwy o bobl. Mae'r cyfarfodydd hyn yn hanfodol er mwyn i ni ledaenu ein negeseuon mor eang â phosibl yn ein cymunedau. Yn ystod y sesiwn hon, fe wnaethom drafod y Strategaeth 10 Mlynedd unwaith eto a gofyn yr un ddau gwestiwn allweddol i'n Hyrwyddwyr. Amlygodd eu hymatebion yr angen am well mynediad at wasanaethau iechyd, mwy o bwyslais ar feddyginiaeth ataliol, a phwysigrwydd pobl hŷn yn gofyn am gyngor iechyd. Fe wnaethant hefyd dynnu sylw at faterion fel diffyg trafnidiaeth gyhoeddus i gyrraedd apwyntiadau a’r amseroedd aros hir am ambiwlans.
Mae pob sgwrs, boed mewn archfarchnad, grŵp cymunedol neu mewn cyfarfod â hyrwyddwyr cymunedol, yn ein helpu i ddeall beth y mae pobl Gwent ei angen gan eu Bwrdd Iechyd. Bydd y gwaith hwn a wneir ar gyfer y strategaeth 10 mlynedd yn helpu i sicrhau ein bod yn clywed pob llais er mwyn cyfrannu at ddyfodol iachach i bawb.
Adele Skinner
Swyddog Ymgysylltu
Wrth i ni basio’r pwynt canol yn ein cyfnod o ymgysylltu â strategaeth, roeddem yn meddwl ei bod yn bwysig rhannu’r hyn yr ydym wedi’i glywed hyd yma. Megis dechrau yw’r cyfnod ymgysylltu hwn – rydym eisiau parhau i siarad gyda’n pobl, ein poblogaeth a’n cleifion fel y gallwn ni ddatblygu strategaeth sy’n adlewyrchu anghenion ein cymunedau lleol. Rydym wedi ymrwymo i ddatblygu’r strategaeth yn unol â’n deg egwyddor dylunio.
Rhwng mis Mawrth a 11 Gorffennaf 2024, buom yn siarad â 1,424 o bobl ar draws 110 o ddigwyddiadau. Yn ystod yr un cyfnod, cawsom hefyd 517 o ymatebion i’n harolwg. Yn ystod y cyfnod hwn, rydym wedi clywed pobl yn disgrifio amrywiaeth eang o bethau sy’n bwysig iddynt deimlo’n iach – o fwyta’n dda a gwneud ymarfer corff rheolaidd, i gael gofal iechyd heb oedi, i gymryd rhan mewn grwpiau cymdeithasol a lles, a llawer mwy.
Wrth ystyried popeth yr ydym wedi’i glywed hyd yma, rydym wedi nodi dwy thema allweddol sy’n bwysig i bobl deimlo’n iach. Yn gyntaf, disgrifiodd pobl eu hanghenion iechyd a lles, ac yn ail, trafododd pobl pa gamau gweithredu y gellid eu cymryd i fynd i'r afael â'r anghenion hynny.
Wrth drafod anghenion, nododd pobl y canlynol: anghenion sylfaenol y mae pawb eu hangen i deimlo eu gorau; anghenion y gymuned ehangach; ac anghenion hynod bersonol sy’n dibynnu ar brofiadau ac amgylchiadau’r unigolyn. Wrth drafod camau gweithredu, nododd pobl dri maes cyfrifoldeb: yr unigolyn; y Bwrdd Iechyd; a’r amgylchedd ehangach.
Mae pobl wedi trafod cyfrifoldeb pob unigolyn o ran cynnal eu hiechyd corfforol a’u hiechyd meddyliol, gydag ymarfer corff a bwyta’n dda yn dod i'r amlwg fel themâu allweddol wrth gefnogi iechyd corfforol ymhlith plant, pobl ifanc ac oedolion. Yn benodol, mae dadansoddiad o ymatebion yr arolwg wedi dangos yr hoffai pobl aros yn actif er mwyn cefnogi eu symudedd, lleihau poen a chaniatáu iddynt fwynhau eu gweithgareddau dyddiol.
Mae pobl hefyd wedi nodi’r ffyrdd y gall y Bwrdd Iechyd eu cefnogi’n uniongyrchol i deimlo’n iach. Mae mynediad at ofal sylfaenol – gan gynnwys mynediad at feddygon teulu a deintyddion – yn bryder allweddol i lawer o bobl, gyda 55% o ymatebwyr yr arolwg yn graddio’r Meddyg Teulu fel y gwasanaeth sydd bwysicaf iddynt ei gael gerllaw o restr o ddeg o wasanaethau. Hoffai pobl gael mynediad at ofal pan fo angen gydag amseroedd aros llai a phellteroedd teithio byrrach. Hoffent hefyd gymryd rhan ystyrlon mewn sgyrsiau dwy ffordd gydag ymarferwyr gofal iechyd.
Yn olaf, mae pobl wedi disgrifio sut y gall yr amgylchedd ehangach eu cefnogi i deimlo’n iach. Rydym yn gwybod y bydd angen i ni gydweithio gyda’n partneriaid i effeithio ar y maes hwn. Er enghraifft, mae pobl wedi egluro y byddent yn elwa o fynediad gwell at: drafnidiaeth gyhoeddus; gofodau gwyrdd dymunol; tai fforddiadwy mewn cymunedau diogel; campfeydd a dosbarthiadau ymarfer corff fforddiadwy; a grwpiau cymdeithasol a lles. Mae pobl wedi disgrifio sut y mae’r ffactorau hyn yn cefnogi eu hiechyd meddwl sydd ag effaith gadarnhaol ar eu hiechyd corfforol.
Gwnaethom dreulio peth amser yn gynnar ym mis Gorffennaf, ar ganol ein hymgysylltiad, i grynhoi a deall yr hyn a glywsom yn ystod y deng wythnos gyntaf, a byddwn yn cyhoeddi dadansoddiad mwy trylwyr o’r hyn yr ydym wedi’i glywed dros y misoedd nesaf. Rydym eisiau parhau i siarad gyda chi i brofi eich dealltwriaeth o’r hyn yr ydym wedi’i glywed ac i sicrhau bod ein strategaeth wedi’i dylunio yn unol â’ch anghenion.
Fel tîm rydym wedi bod yn mynd i gwrdd â’r bobl yn ein hardaloedd ar draws Gwent a gofyn y cwestiwn hollbwysig iddynt: Beth sy’n bwysig i chi er mwyn teimlo’n iach?
Mynychais grŵp cynhwysol iawn sy’n cael ei redeg gan GDAS ac fe wnaethant drafod yn gadarnhaol pwysigrwydd mannau cymunedol a chyfleoedd lle ceir rhwydd hynt i gysylltu â gweithwyr proffesiynol mewn ffordd anfeirniadol.
Roedd y grŵp yn llawn sgwrs a llawenydd. Roedd unigolion yn gwerthfawrogi cael lle i gysylltu'n anffurfiol â staff gwybodus. Dywedodd y cyfranogwyr bod ganddynt nifer o gwestiynau am eu taith iechyd, a chyn mynd i’r grŵp ni fyddent wedi gwybod i ble i droi. Ond, drwy gael mynediad i'r grŵp roedd ganddynt rywun i droi ato bob amser.
Nodwyd pwysigrwydd mannau cymunedol a chefnogaeth i bobl gael perthnasoedd cymdeithasol ystyrlon er mwyn adeiladu cysylltiadau cymdeithasol cryfach yn Strategaeth Unigrwydd ac Arwahanrwydd Cymdeithasol 2020 Llywodraeth Cymru. Mae'r gwaith hwn yn ymrwymo i system iechyd a gofal cymdeithasol sy'n hyrwyddo lles ac ymgysylltu â'r gymuned lle mae gan bawb lais. Dyma’r union bwynt yr oedd cyfranogwyr y grŵp GDA y gwnes i ymweld ag ef mor awyddus i’w rannu. Roedd yr amgylchedd a greodd y staff a oedd yn cynnal y grŵp yn gwneud i’r cyfranogwyr deimlo’n ddiogel i drafod unrhyw beth oedd ar eu meddwl. Trwy hyn fe wnaethant fondio â’i gilydd a rhannu sut, y tu allan i’r grŵp, yr oeddent wedi estyn allan at ei gilydd am gefnogaeth, er na fyddent wedi bod â’r cysylltiadau na’r hyder i wneud hynny o’r blaen. Fe wnaethant rannu sut roedd y teimlad cysurus a’r rhwyddineb o gwmpas y staff yr oeddent wedi dod i’w hadnabod yn dda wedi eu helpu i fod yn agored ac i drafod materion yr oeddent wedi’u cael yn anodd eu datrys cynt, megis anawsterau gyda’u tai a budd-daliadau ac roedd hyn yn gwneud gwahaniaeth enfawr i’w bywydau bob dydd a’u gallu i wneud dewisiadau iach.
Roeddent hefyd yn teimlo eu bod yn cael eu derbyn. Roedd hyn yn galluogi'r grŵp i drafod pryderon bob dydd yn ogystal â'u pryderon iechyd a chymdeithasol mwy personol. Roedd y pryderon bob dydd yma’n ymwneud â phethau fel sut i ddefnyddio ffrïwr aer oedd yn rhan o’r offer a gafwyd yn eu fflat rhent, neu sut yr oeddent yn medru bondio gyda’u hwyrion ar ôl dysgu sut i wneud paentiadau ‘scratch by numbers’ yn y grŵp yr wythnos flaenorol. Cafodd y cydweithio a’r cyfleoedd hyn effaith gadarnhaol ar iechyd meddwl a chorfforol y cyfranogwyr yn ogystal â’u cyfleoedd i wneud dewisiadau iach mewn amryw agweddau o’u bywyd, o beth i’w goginio i sut i ymgysylltu â theulu. Rydyn ni’n gwybod bod y ddau beth yma yn cael effaith mawr ar iechyd yn y tymor hir.
Agwedd arall a bwysleisiwyd yn y drafodaeth fywiog, gyda beiros lliwgar ym mhobman a chryn dipyn o dwdlo, oedd pwysigrwydd gofod diogel i fynd iddo. Rhywle tu hwnt i'r tŷ fyddai’r cyfranogwyr yn gwybod iddo fod ar gael bob amser waeth beth oedd wedi bod yn digwydd yn ystod eu hwythnos. Roeddent yn ddiolchgar am y cyswllt cyson yma y gallent droi iddo a fyddai’n rhoi diweddglo i hyd yn oed yr wythnosau anoddaf a mwyaf ynysig.
Dyma oedd y gri oedd yn diffinio’r drafodaeth grŵp. Y dymuniad am le diogel i fynd iddo lle roeddent yn teimlo eu bod yn cael eu derbyn ac yn gallu cael cyngor cadarn er mwyn teimlo’n iach. Mae’n ddigon posibl bod y cacennau a'r brownis cartref gwych a ddarparwyd gan y trefnydd clinigol hyfryd wedi helpu hefyd.
Hannah Morley
Uwch Reolwr Cynllunio a Datblygu Gwasanaeth
Cynhaliodd Rhwydwaith Lles Integredig Caerffili, mewn cydweithrediad â sefydliadau trydydd sector a grwpiau cymunedol yn Rhisga, Ŵyl Lles Cwtsh (a oedd, digwydd bod, yn cyd fynd ag Wythnos Lles y Byd).
Prif nod yr wythnos oedd hyrwyddo’r hyn sydd eisoes yn digwydd a’r hyn sydd ar gael yn ardal Rhisga er mwyn gwneud pobl leol yn ymwybodol a’u hannog i chwarae mwy o ran, gobeithio, wrth symud ymlaen.
Cynhaliwyd gweithgareddau ychwanegol (dan do ac yn yr awyr agored) hefyd i archwilio beth allai fod yn bosibl drwy weithio gyda’n gilydd wrth symud ymlaen er mwyn cefnogi iechyd a lles ymhellach. Enghreifftiau o weithgareddau: teithiau cerdded natur, sesiynau codi sbwriel cymunedol, sgyrsiau Rhisga Iachach (maeth, cwsg, 5 ffordd at les), digwyddiad Heneiddio'n Dda a chadw dyddiadur mewn modd creadigol.
Defnyddiom yr ŵyl hefyd fel cyfle i wrando a chasglu barn y gymuned am strategaeth iechyd hirdymor BIPAB.
Gofynnwyd i amrywiaeth o aelodau’r gymuned (pobl ifanc, pobl hŷn, unigolion digartref, oedolion ag anawsterau dysgu) “Beth sy’n bwysig iddynt hwy er mwyn teimlo’n iach?”
Rhoddwyd yr atebion canlynol:
|
|
Sut y gall data, gwybodaeth a deallusrwydd ein helpu i fynd i'r afael â’r hyn sydd wrth wraidd y pwysau ar iechyd a gofal
Pan fo systemau a gwasanaethau dan bwysau, o ran galw ac adnoddau, yr ymateb naturiol yw ymdrin â’r risg uchaf a’r problemau sy’n syth o’n blaenau. Yna mae'r llif hwn o ran angen yn creu ein realiti, a'r galw sy'n pennu beth yw'r peth iawn i'w wneud. Ond a yw hyn yn ein harwain ar y trywydd iawn? Gwyddom fod y galw yn cynyddu, nid oes angen dosbarth meistr ar ddata arnom i gadarnhau hyn. Ond a ydym ni’n wir yn deall beth sy’n achosi’r galw? Yr ateb amlwg yw anghenion fwy fwy acíwt, poblogaeth sy'n heneiddio, oedi sydd wedi’i achosi gan y pandemig. Nid oes yr un o'r rhain yn anghywir, ond nid dyma'r unig achos ychwaith.
Mae data, sy’n cael ei droi’n ddeallusrwydd, yn rhoi cipolwg i ni o'r hyn sy'n achosi'r achosion. Mae systemau'n meddwl eu bod yn defnyddio data'n dda, ond wrth edrych yn fanylach rydym yn gweld ein bod yn defnyddio data fel proses rheoli perfformiad, ac mae hyn yn cynnig rhywfaint o fewnwelediad, ond mae'n gyfyngedig gan mai dim ond dangosyddion y gellir eu cyfrif yr ydym yn eu cynnwys. Mae hyn yn ein cyfyngu am ddau reswm: yn gyntaf, ni ellir cyfrif popeth sy'n cyfrif; yn ail, ond yn gysylltiedig, ni ellir ystyried canlyniadau drwy wneud hyn. Er enghraifft, os mai’r metrig yw bod 85% o gleifion yn cael asesiad cychwynnol o fewn 14 diwrnod, a’n bod yn cyflawni hyn, yna rydym yn cael blwch gwyrdd. Ond os yw'r cleifion dan sylw yna’n cael eu symud ar restrau aros ar gyfer triniaethau, ac yn gorfod aros pedair blynedd, mae hwn yn ganlyniad gwael. Ac ni fydd mesurau o’r fath, boed wedi’u cyflawni neu fel arall, yn newid yr hyn sydd wrth wraidd y pwysau ar wasanaethau iechyd a gofal.
Mae mabwysiadu ymagwedd iechyd cyhoeddus a defnyddio gwybodaeth a deallusrwydd, yn hytrach na data ar ei ben ei hun, yn fodd o ddarparu gwybodaeth sy’n dod o hyd i broblemau sy’n arwain at bobl yn byw cyfran uwch o'u bywydau mewn iechyd gwael, mwy o achosion o afiachedd a marwolaethau cynamserol y gellir eu hosgoi, ac yn ystod y bum mlynedd ddiwethaf, am y tro cyntaf ers 100 mlynedd, gostyngiad mewn disgwyliad oes. I gefnogi hyn, rydym wedi datblygu Cyd-Asesiad Strategol (JSA) https://abuhb.nhs.wales/health-advice/gwent-joint-strategic-assessment/ . Mae’r asesiad hwn yn rhoi trosolwg cynhwysfawr o iechyd a lles pobl Gwent mewn ffordd hygyrch y gall unrhyw un gael golwg arno. Daw’r rhan fwyaf o’r data o ffynonellau data cenedlaethol sydd ar gael i’r cyhoedd fel Stats Cymru, Fframwaith Canlyniadau Iechyd Cyhoeddus Cymru a’r Swyddfa Ystadegau Gwladol a chânt eu ddiweddaru’n rheolaidd. Mae’r Cyd-Asesiad Strategol yn ffynhonnell gyffredin i bartneriaid o bob cwr o Went sy’n rhoi gwybodaeth am y presennol, y dyfodol a’r hyn sy’n dylanwadau ar iechyd a lles poblogaeth Gwent.
Mae Cyd-Asesiad Strategol Gwent (JSA) sylfaen dystiolaeth y gellir ei ddefnyddio i lywio’r gwaith o gynllunio ar gyfer darparu gwasanaethau lleol, sy'n rhoi darlun o iechyd ar gyfer Gwent ac yn rhoi fframwaith i ni ar gyfer adeiladu Gwent decach, mwy diogel ac iach. Fe’i cynlluniwyd fel adnodd rhyngweithiol ar gyfer y rhai sy’n gweithio ym meysydd cynllunio, gweithrediadau, cyllid, iechyd, gofal cymdeithasol, tai neu addysg neu yn y sector cymunedol a gwirfoddol. Gall Cyd-Asesiad Strategol Gwent oleuo’r broses o wneud penderfyniadau drwy ddarparu’r sylfaen dystiolaeth sydd ei hangen i greu newid cadarnhaol drwy un fersiwn o'r gwirionedd. Mae gwybodaeth a deallusrwydd, nid yn unig yn datgelu’r hyn sy’n achosi iechyd gwael y gellir ei atal, ond mae hefyd yn dangos patrymau afiechyd ac effaith penderfynyddion cymdeithasol iechyd, megis tlodi, addysg, tai, yr amgylchedd, ac ati. Mae'r ffactorau hyn yn aml yn cael eu hanwybyddu neu’n cael eu tanamcangyfrif wrth gynllunio a darparu gwasanaethau iechyd a gofal, ond maent yn dylanwadu'n sylweddol ar iechyd a lles unigolion a chymunedau.
Nid yw deallusrwydd a dulliau atal iechyd y cyhoedd yn ymwneud â chasglu a dadansoddi data yn unig, ond yn hytrach mae’n ymwneud â sut i’w ddefnyddio i lywio camau gweithredu a gwneud penderfyniadau. Mae hyn yn golygu defnyddio’r dystiolaeth orau sydd ar gael, ymgysylltu â rhanddeiliaid, a chydgynhyrchu atebion sydd wedi’u teilwra i’r cyd-destun a’r anghenion lleol. Dyma rai o’r ffyrdd y gall deallusrwydd a dulliau atal iechyd y cyhoedd ein helpu i wella canlyniadau iechyd a gofal:
Mae deallusrwydd a dulliau atal iechyd y cyhoedd yn berthnasol nid yn unig i weithwyr iechyd y cyhoedd proffesiynol, ond i unrhyw un sy'n ymwneud â gwella canlyniadau iechyd a gofal neu sydd â diddordeb mewn gwella. Drwy ddefnyddio deallusrwydd a dulliau atal iechyd y cyhoedd, gallwn symud o ddull adweithiol a seilo i ddull rhagweithiol ac integredig, sy’n canolbwyntio ar atal afiechyd, hybu lles, a lleihau anghydraddoldebau iechyd. Bydd hyn nid yn unig o fudd i’r unigolion a’r cymunedau yr ydym yn eu gwasanaethu, ond hefyd o ran cynaliadwyedd a gwytnwch ein systemau iechyd a gofal.
Bore Coffi
Ar fore 27 Chwefror, fe wnes i a chydweithiwr o'r adran Cynllunio Strategol ymweld ag Ysgol Gynradd Pilgwenlli ar gyfer 'Bore Coffi i Rieni' sy'n cael ei gynnal yn yr ysgol bob bore dydd Mawrth. Mae'r grŵp a ddechreuwyd gan Elusen Barnardo's, yn gyfle i rieni'r plant sy'n mynd i'r ysgol i ddod at ei gilydd, cael diod a bisgedi, sgwrsio, a rhannu profiadau gyda'i gilydd.
Yn y grŵp, roedd saith menyw o hiliau, diwylliannau ac ethnigrwydd gwahanol ac roedd pob un wedi dod yn ffrindiau agos iawn trwy'r grŵp bore coffi. Nid oedd dwy o'r menywod a oedd yno yn gallu siarad Saesneg ond roeddent yn dysgu'r iaith gan fenyw arall yn y grŵp a oedd yn cyfieithu ar eu rhan.
Un o'r pethau mwyaf trawiadol am y grŵp, a ddaeth i'r amlwg o fewn dim o dro, oedd pwysigrwydd y grŵp i'r menywod hyn, ac roedd nifer ohonynt yn cyfeirio ato fel "achubiaeth".
Pan ofynnwyd y cwestiwn mawr "beth sy'n bwysig i chi er mwyn teimlo'n iach?", fe gynigiodd y grŵp yr atebion canlynol:
Gweithdy Anghydraddoldebau Iechyd
Yn ddiweddarach y prynhawn hwnnw, fe es i i'r Gweithdy Anghydraddoldebau Iechyd yng Nghanolfan y Mileniwm ym Mhilgwenlli. Bu 20 o bobl o nifer o wahanol sefydliadau yng Ngwent, fel Pobl, Cyngor Dinas Casnewydd, Newport City Homes, a Barnado's, yn bresennol yn y digwyddiad, a drefnwyd gan y Rhwydwaith Lles Integredig. Yn y gweithdy, gwnaethom drafod Egwyddorion Marmot fel y'i hamlinellwyd gan Syr Michael Marmot, a sut mae pwysigrwydd yr wyth egwyddor Marmot hyn yn amrywio rhwng un sefydliad a'r llall.
Mae'r wyth Egwyddor Marmot fel a ganlyn:
Yr wyth Egwyddor Marmot |
Rhoi'r dechrau gorau posibl mewn bywyd i bob plentyn |
Galluogi'r holl blant, pobl ifanc, ac oedolion i ddefnyddio eu galluoedd i'r eithaf ac i gael rheolaeth dros eu bywydau |
Creu cyflogaeth deg a gwaith da i bawb |
Sicrhau safon byw iach i bawb |
Creu a datblygu lleoedd a chymunedau iach a chynaliadwy |
Atgyfnerthu rôl ac effaith atal salwch |
Mynd i'r afael â hiliaeth, gwahaniaethu, a'r canlyniadau |
Anelu at sicrhau cynaliadwyedd amgylcheddol a thegwch o ran iechyd gyda'n gilydd |
Yn dilyn y drafodaeth hon, gofynnwyd cwestiwn mawr "beth sy'n bwysig i chi er mwyn teimlo'n iach?" Fe gynigiodd y grŵp yr atebion canlynol:
Rydyn yn cychwyn meddwl am ein strategaeth hirdymor a be ddylai’r gwasanaeth iechyd yng Ngwent edrych fel mewn 10 mlynedd
Fel y dywedon yn ein neges agoriadol, mae lot wedi newid dros y blynyddoedd diwethaf – o’r pandemig, cyfleusterau newydd, i newidiadau yn y boblogaeth a staff. Mae rhai o’r penderfyniadau ni wedi’u gwneud yn y gorffennol wedi gweithio’n dda. Rhai eraill ni heb gael yn iawn.
Mae’r strategaeth yma’n gyfle i gymryd cam yn ôl, a gweld lle hoffwn fod mewn 10 mlynedd.
Mae rhan fwyaf o sefydliadau gyda strategaeth hirdymor. Yn aml, maen nhw’n cael eu sgwennu ac wedyn anghofio amdanyn, ac yn casglu llwch hyd at amser mae rhywun yn dweud bod angen ei ddiweddaru.
Ddim dyna ein bwriad ni. Rydyn ni eisiau datblygu strategaeth rydyn yn defnyddio’n ddyddiol i helpu ni wneud penderfyniadau sy’n darparu’r gwasanaethau gorau i bobl yng Ngwent.
Er mwyn iddo fe fod o ddefnydd, mae rhaid iddo fe wreiddio yn be mae pobl eisiau, ac nid beth rydyn ni’n meddwl bod nhw eisiau. Does dim dogfen gyda ni wedi’i sgwennu’n barod – papur gwag ydi o ar hyn o bryd. Felly rydyn wedi, ac am, mynd allan a gwrando.
Mae’r tîm wedi mynychu 69 gwahanol ddigwyddiad, ac yn gwrando ar beth mae pobl yn dweud. Rydyn wedi mynychu grwpiau cymuned a digwyddiadau ar hyd Gwent, ac yn bwriadu mynd i lawer mwy dros y misoedd nesaf.
Mae holiadur ar-lein ar gael i chi siarad gyda ni; rydyn yn gwrando ar Facebook, X (elwid gynt yn Twitter), TikTok a llefydd eraill; rydyn wedi edrych ar adborth ni wedi cael mewn ysbytai; ac rydyn yn darllen adroddiadau o Llais (Corff Llais y Dinesydd ar gyfer Gofal Iechyd a Cymdeithasol).
Bydd gwrando yn ein helpu i ddeall y problemau y mae pobl yn eu hwynebu a'r pryderon sydd ganddynt. Byddwn yn gallu deall anghenion cyn i ni ddechrau meddwl am atebion.
Fel rhan o hyn, rydyn ni'n mynd i weithio yn yr agored - rhannu'r hyn rydyn ni'n ei glywed a'r hyn rydyn ni'n ei feddwl ar hyd y ffordd, sut rydyn ni'n datblygu'r strategaeth a beth fydd ynddi (a beth na fydd).
Rydyn ni'n mynd i ddefnyddio'r blog hwn i rannu'r hyn y mae pobl yn ei ddweud wrthym - y da a'r drwg. Ac rydyn ni'n mynd i rannu ein meddwl yn gynnar, fel y gall pobl roi adborth i ni a dweud wrthym ble rydyn ni wedi anghofio rhywbeth. Bydd hyn yn golygu y gallwn newid a mireinio ein cynlluniau wrth i ni glywed a dysgu mwy, a byddwch yn gallu gweld pam a ble rydym wedi gwneud hynny.
Mae gweithio yn yr agored yn rhan bwysig o ddatblygu ymddiriedaeth, a sicrhau ein bod yn datblygu strategaeth sy'n gweithio orau i'r bobl rydym yn eu gwasanaethu
Ni fyddwn yn cael popeth yn iawn - byddwn yn cael pethau'n anghywir ac yn gwneud camgymeriadau ar hyd y ffordd. Ond bydd y dull hwn yn ein helpu i ddysgu ac addasu'n gyflym pan fydd hynny'n digwydd
I ddechrau, rydym wedi cyhoeddi cyfres o Egwyddorion Dylunio - canllaw i'n helpu i ddatblygu'r strategaeth. Dydyn nhw ddim yn berffaith - ond maen nhw'n dangos ein bwriad. Bydd pobl sydd wrth wraidd popeth a wnawn yn ein galluogi i ddeall problemau ac anghenion gwell. Bydd gweithio yn yr agored, a rhannu ein gwaith yn rheolaidd yn ein galluogi i wella popeth. Bydd adborth a mireinio parhaus yn ein galluogi i addasu wrth i ni ddysgu.
Dim ond y dechrau yw hyn - a gobeithio y byddwch yn rhoi adborth a herio’r tîm ar hyd y ffordd.
Yr wythnos hon roeddem eisiau ysgrifennu ychydig am yr egwyddorion dylunio yr ydym wedi'u mabwysiadu er mwyn ein cefnogi i ddatblygu'r strategaeth hirdymor newydd. Gall egwyddorion dylunio olygu llawer o bethau gwahanol ac mae nifer o enghreifftiau gwahanol ar gael. O ran y Bwrdd Iechyd roeddem eisiau set o egwyddorion arweiniol y gallem eu defnyddio i siapio ein penderfyniadau ac i ddarparu fframwaith y gallai’r Bwrdd ac eraill eu defnyddio i herio, craffu a phrofi ein prosesau.
Maent hefyd yn rhywbeth yr ydym am i'n staff a'r cyhoedd eu defnyddio i’n herio - ydym ni wir wedi cadw at yr egwyddorion hyn? Wrth eu llunio rydym wedi tynnu gwybodaeth o sawl ffynhonnell, egwyddorion dylunio Llywodraeth y DU Egwyddorion Dylunio’r Llywodraeth - GOV.UK (www.gov.uk) a 10 Elfen Hanfodol y Wigan Deal, a nodir ar dudalen 8 yma PowerPoint Presentation (cfgs. org.uk).
Ein Hegwyddorion Dylunio:
Gobeithio eich bod yn gallu gweld bod y rhain eisoes wedi siapio ein gwaith ymgysylltu hyd yma. Byddwn yn ysgrifennu mwy am y rhain yn ystod yr wythnosau nesaf. Mae’r egwyddorion olaf 'Dim ond y dechrau yw hyn' yn elfen hanfodol o'r gwaith. Mae'r prosesau cynllunio a llunio strategaethau yn bwysig iawn, yn syml, cofnodi gwaith ar un cyfnod penodol yn unig y mae cynlluniau a strategaethau. Nid ydym am greu dogfen newydd hyfryd sy’n hel llwch ar ddiwedd y broses hon. Yn hytrach, rydym am fod mewn lle gwell fel sefydliad, yn gwneud penderfyniadau gwell, yn defnyddio ein hadnoddau’n fwy effeithiol ac yn bwysicaf oll yn parhau i gyd-ddylunio gyda’n preswylwyr.
Rhowch wybod i ni beth yw eich barn a heriwch ni os nad ydych chi'n meddwl ein bod yn dilyn yr egwyddorion hyn.
Wythnos yma wnes i fynychu'r Gynhadledd Penderfyniadau Gwnaethpwyd Gyda’n Gilydd wedi cynnal gan Fwrdd Partneriaeth Ardal Gwent. Roedd hi’n ddigwyddiad gwych gyda canoedd o bobl sy’n gweithio yn iechyd, gofal cymdeithasol tai, a thu hwnt yn rhannu ei phrofiadau o gydweithio, gweithio yn uniongyrchol gyda thrigolion i gynllunio gwasanaethau sy’n gweithio i’n trigolion.
Roedd y straeon yn emosiynol, heriol a’n hynod o bwerus, clywsom sut ydyn ni fel gwasanaethau yn aml yn methu’r cysylltiadau dynol syml, sut ydyn ni’n colli pobl yn gymhlethdod ein swp o ‘acronyms’ a sut, ambell waith, yn brysurdeb i symud i’r cam nesaf dylen ni wedi dal y llaw yna am ychydig o funudau’n fwy a meddwl mwy am ein sylwadau gan ei fod yn gadael argraff barhaol. Serch hynny roedd yn gynhadledd llawn gobaith, clywsom am bŵer mentora cymheiriaid yn iechyd meddwl, rhoi defnyddwyr gwasanaeth yn ganolog o’r cynllunio, clywsom am sut mae rhieni wedi galluogi'r ailgynllunio effeithiol o wasanaethau datblygu niwrolegol, a chlywsom am Carol, ei broseco a’i choctel corgimwch. I Garol pan wnaeth staff yr amser i ddeall beth oedd yn bwysig i unigolyn gyda dementia, sut oeddent yn byw bywyd ei hunain a’i arferion, mae ymyrraeth syml fel oergell fach a peth hyfryd ar ddydd Gwener yn gwneud y gwahaniaeth mwyaf i lesiant a siŵr o fod yn osgoi ymyraethau dwysach a dwysach.
Wrth i ni ddatblygu ein strategaeth hir dymor newydd i’r Bwrdd Iechyd, roedd dwy elfen o’r digwyddiad yma gwnaeth taro fi.
Yn gyntaf pŵer y stori, straeon sy’n gwneud gwahaniaeth. Trwy ein proses ymgysylltu hoffem dal y straeon a’i ddefnyddio nhw i roi ffocws adnewyddol i’n sefydliad, roedd yn glir o wrando ar y straeon traddodwyd Dydd Mercher wrth wrando ar ein trigolion a chynllunio gyda nhw mae gwasanaethau’n gwella. Wrth ateb y cwestiwn ‘Beth sydd yn bwysig i ti teimlo’n iach?’ mae pob sylw, stori a sgwrs yn rhodd sydd angen i ni wrando arno a chynllunio oddi wrth i siapio ein gwaith ac rydym yn ymroddedig i wneud hyn.
Yn ail mae’n hanfodol i roi partneriaeth wrth graidd ein strategaeth gwaith. Gall dull traddodiadol i strategaeth bod yn datblygu ein gweledigaeth, gwerthoedd a gweithredoedd ac wedyn ei rhannu gyda phartneriaid, ond rydym yn ymwybodol fel sefydliad iechyd poblogaeth y gwahaniaeth gallwn ni wneud i’n trigolion dim ond yn mynd i allu digwydd trwy bartneriaeth. Mae’n glir o straeon y trigolion bod angen i ni wneud y gwaith calen i wneud pethau’n syml ar draws sefydliadau ag asiantaethau, nid oes ots gan ein trigolion beth yw’r acronym uwchben y drws.
Beth yr ydym yn ceisio gwneud ar gychwyn y proses yw cychwyn trwy ddysgu am strategaethau, cynlluniau a’r gwaith mae’n bartneriaid wedi gwneud ar ymgysylltu gyda thrigolion. Yn ddiweddar cynhaliwyd cyfarfod gyda phartneriaid ar draws awdurdodau lleol, y trydydd sector a grwpiau partneriaeth ble rhannwyd gwaith strategaeth, trafodwyd cyd gweledigaethau a edrychwyd ar beth allwn ni dysgu o’r ymgysylltu gyda thrigolion gwnaethpwyd gan sefydliadau partner. Mae’n bwysig nad ydym yn creu blinder gyda holiaduron trwy ofyn yr un cwestiynau o ongl sydd bach yn wanhaol a’n bod ni’n dysgu o straeon traddodwyd yn barod. Byddwn yn parhau i feddwl sut ydyn ni’n gwneud yn gydnaws a hefyd cefnogi'r rhai sydd yn y sefydliadau'r sector cyhoeddus i ddarparu ar ei chynlluniau a sut mae ei waith a phrofiadau nhw yn gallu siapio beth ydyn ni’n ei wneud.
Dyma i bŵer y stori, dewch i ni glywed eich un chi.