Neidio i'r prif gynnwy

Ffibrosis Ysgyfeiniol

Ffibrosis yr ysgyfaint (PF) yw canlyniad terfynol  llawer o gyflyrau gwahanol sy’n achosi meinwe craith i gronni yn eich ysgyfaint gan wneud anadlu’n fwyfwy anodd wrth i’ch ysgyfaint ddod yn anystwythach a llai elastig. Mae hyn yn eich gwneud yn llai abl i symud a chymryd ocsigen o’r aer yr ydych chi'n ei anadlu.

Mae Clefyd Interstitaidd yr Ysgyfaint (ILD) yn achosi creithiau yn eich ysgyfaint, llid yn eich ysgyfaint neu gymysgedd o'r ddau. Mae rhai afiechydon yn achosi mwy o un neu'r llall. Mae'n bwysig gwybod beth yw prif achos eich symptomau er mwyn helpu i benderfynu ar y driniaeth orau i chi. Mae'r driniaeth a'r rhagolygon ar gyfer gwahanol fathau o ffibrosis yr ysgyfaint yn amrywio'n sylweddol.

  • Mae pob math o ffibrosis yr ysgyfaint yn cael ei ystyried yn brin.
  • Mae Ffibrosis yr Ysgyfaint yn glefyd yr ysgyfaint interstitaidd (ILD). Mae mwy na 200 o ILDs gwahanol.
  • Pwlmonaidd – mae'n effeithio ar eich ysgyfaint.
  • Ffibrosis – meinwe craith yn cronni, sy'n gwneud eich ysgyfaint yn anystwyth.
  • Interstitaidd – yn effeithio ar eich interstitium, y rhwydwaith o feinwe sy’n cynnal sachau aer yn eich ysgyfaint.

 

Gellir nodi achos ffibrosis yr ysgyfaint mewn rhai achosion, ond ni ellir dod o hyd i achos pendant ar gyfer llawer o fathau. Rhai o'r achosion yw:

  • Bod yn agored i fathau penodol o lwch – gan gynnwys llwch pren neu fetel neu asbestos.
  • Dod i gysylltiad ag alergenau sy'n cael eu cludo yn yr aer - fel plu adar neu lwydni.
  • Sgîl-effaith cyffur
  • Mae rhai mathau o ffibrosis yr ysgyfaint yn fwy tebygol o ddigwydd pan fydd gennych gyflwr arall fel arthritis gwynegol neu scleroderma. Weithiau gelwir y rhain yn ILDs cysylltiedig â chlefyd meinwe gyswllt neu CT-ILD

Mewn ychydig iawn o achosion, gall dau aelod neu fwy o'r teulu ddatblygu ffibrosis yr ysgyfaint. Mae data cyfredol y DU yn awgrymu bod gan lai na 10% o bobl â ffibrosis yr ysgyfaint glefyd etifeddadwy.


Symptomau
  • Prinder anadl wrth wneud ymdrech, fel dringo bryn neu risiau, fodd bynnag efallai y byddwch hefyd yn teimlo allan o wynt pan na fyddwch yn symud o gwmpas cymaint.
  • Peswch cyson
  • Teimlo'n flinedig drwy'r amser

Gall rhai pobl hefyd golli pwysau, datblygu twymyn, poen, cymalau a chyhyrau anystwyth, brechau, ceg a llygaid sych, neu gylchrediad gwael yn bysedd a bysedd y traed (Raynaud's)


Sut ydyn ni'n gwneud diagnosis o PF?

Bydd eich meddyg yn eich archwilio, gan chwilio am achosion eraill o ddiffyg anadl. Byddant yn gwrando am graciau yn eich ysgyfaint ac yn trefnu pelydr-x o'r frest os byddant yn clywed unrhyw rai. Os oes amheuaeth, efallai bod ffibrosis yr ysgyfaint gennych, byddwch yn cael eich cyfeirio at arbenigwr ar y frest.

Gofynnir cwestiynau i chi am eich hanes meddygol, hanes, teulu a'ch gwaith yn ogystal â’ch symptomau.

Profion
  • Sgan CT o'ch ysgyfaint
  • Profion anadlu a gweithrediad yr ysgyfaint i fesur pa mor dda y mae eich ysgyfaint yn gweithio.
  • Profion gwaed


Efallai y bydd angen i'ch meddyg edrych y tu mewn i'ch ysgyfaint ac o bosibl tynnu rhai celloedd neu feinwe i'w profi. Gellir defnyddio gwahanol driniaethau i gael gafael ar rhywfaint o feinwe'r ysgyfaint.

  • Broncosgopi hyblyg
  • Thoracosgopi â chymorth fideo (VATS)

 

Triniaeth
  • Triniaethau â chyffuriau – y nod yw arafu cyfradd y creithiau yn yr ysgyfaint.
  • Defnyddir steroidau neu gyffuriau gwrthimiwnedd eraill i atal y llid.
  • Trawsblaniad yr Ysgyfaint

 

Gofalwch amdanoch eich hun
  • Cael pigiad ffliw bob blwyddyn.
  • Mynnwch eich brechiad niwmonia unwaith ac am byth.
  • Arhoswch mor heini ag y gallwch.
  • Bwytewch ddiet iach, cytbwys a chynnal pwysau iach.
  • Rhowch gynnig ar wahanol dechnegau a ystum i helpu eich anadlu.